Rak szyjki macicy, jajnika, trzonu macicy, sromu i pochwy to nowotwory narządów płciowych. Największą ilość zachorowań na raka szyjki macicy oraz raka jajnika, stwierdza się u kobiet między 60 a 69 rokiem życia. Codziennie 5 kobiet na 9 zdiagnozowanych, umiera z powodu tego nowotworu. Część z nich zbyt późno zgłosiła się do lekarza, a część nie zdążyła, zrobić cytologii. W obliczu tej choroby stajemy się bezradne i zagubione. Nowotwór szyjki macicy rozwija się długo, bezboleśnie i bezobjawowo. Rak szyjki macicy, trzonu macicy czy jajnika wcześnie zdiagnozowany daje się skutecznie leczyć.

Badania kontrolne

Pamiętaj o badaniach kontrolnych. Zalecane jest, żeby kobieta po 60-ce przynajmniej raz na dwa lata wykonywała USG narządów rodnych, USG i mammografię piersi. Raz w roku należy zbadać cholesterol, trójglicerydy, oraz zrób badania krwi i moczu. Bezwzględnie, również raz w roku, umów się na wizytę do ginekologa i zrób przesiewowe badania cytologiczne.

Pamiętaj o higienie, która zapobiega infekcjom i chorobom intymnym. W okresie przekwitania poziom hormonów (estrogenów) spada, w wyniku czego grubość nabłonka pochwy maleje, błona śluzowa zanika i traci zdolności do regeneracji. Nawilżenie wewnątrz pochwy zmniejsza się, to z kolei powoduje częste otarcia i stany zapalne. Niski poziom higieny intymnej sprzyja infekcjom pochwy.

Rak szyjki macicy — czynniki ryzyka

W ponad 99% wirus brodawczaka ludzkiego — HPV jest odpowiedzialny za raka szyjki macicy. Kobiety, które rozpoczęły współżycie seksualne, niezależnie od wieku, są narażone na zakażenie brodawczakiem. Wirusów brodawczaka jest ponad 200, jednak tylko niektóre w sprzyjających warunkach mogą spowodować stan przednowotworowy, wirus w niektórych przypadkach może przekształcić się w raka.

Zmiany w organizmie prowadzące do powstania raka szyjki macicy mogą trwać od 10 do 20 lat. Zarazić można się podczas stosunku seksualnego lub podczas kontaktu z wydzieliną osoby zarażonej.

Czynniki sprzyjające zachorowaniu na raka szyjki macicy.:

-przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka, przenoszonego drogą płciową,

- Uwarunkowania genetyczne,

- Wczesne współżycie seksualne,

- Duża ilość partnerów seksualnych,

- Więcej niż 2 ciąże i porody,

- Wiek,

- Długoletnie palenie papierosów,

- Niski status socjoekonomiczny — nieprawidłowa dieta prowadząca do nadwagi,

- Niski poziom higieny osobistej,

- Zakażenia wirusem HIV,

- Stosowanie HTZ (antykoncepcja hormonalna)

- Stany zapalne pochwy np. chlamydia trachomatis, rzeżączka, wirus opryszczki,

Niepokojące objawy:

- bóle w podbrzuszu,

- krwawienia z dróg rodnych po menopauzie,

- obfite upławy,

- ból podczas kontaktów płciowych

- obrzęki nóg

- trudności przy oddawaniu moczu.

Każde nietypowe krwawienie z dróg rodnych, nawet takie, które nie jest obfite, powinno zmobilizować nas do natychmiastowej wizyty u ginekologa.

Co to jest cytologia?

W celu wykrycia raka szyjki macicy przeprowadza się badania cytologiczne, które pozwalają wykryć zarówno stany przedrakowe, jak i raka w stadium początkowym. Badania cytologiczne są bezpłatne. Pamiętaj by, 48 godzin przed wymazem nie używać środków dopochwowych, a 24 godziny przed badaniem, zrezygnować ze współżycia seksualnego. Cytologia jest wykonywana w poradni ginekologicznej. Za pomocą specjalnej szczoteczki z szyjki macicy pobierane są komórki, następnie materiał przesyłany jest do specjalistycznej pracowni, w której dokonuje się go ocenie mikroskopowej i diagnozuje nawet minimalne zmiany zachodzące w szyjce. Jeżeli wynik jest nieprawidłowy, pacjentka jest kierowana na badania kolposkopowe — wziernikowanie szyjki macicy, które umożliwia wykrycie przed kliniczną postać raka szyjki macicy — w tym stanie wyleczalność wynosi 100%. 

Kolposkopia ma również na celu pobranie wycinka tkanki w celu określenia, jaki zabieg należy wykonać na sromie, szyjce czy pochwie, jak również, żeby ustalić, czy podczas zabiegu usunięto całą zmianę chorobową.

Jak odczytać wyniki cytologii?

Wyniki badań mogą być oznaczane grupą od I do V albo opisowo.

grupa I — norma,

grupa II — stan zapalny, bez stanu nowotworowego,

grupa III — zmiany w komórkach, nie koniecznie ze zmianami nowotworowymi,

grupy IV i V — zmiany nowotworowe.

Nowszy sposób odczytu — klasyfikacja TBS

I grupa — odpowiada w TBS normie,

II grupa – stany zapalne, które mogą wymagać krótkiego leczenia lekami przeciwzapalnymi,

III grupa – w TBS może być to zarówno wynik ASC-US (atypowe komórki nabłonkowe o nieokreślonym znaczeniu), jak i wynik LSIL (atypowe zmiany niskiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego),

III grupa – wynik HSIL (atypowe zmiany wysokiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego) lub ASC-H – atypowe komórki nabłonkowe, nie można wykluczyć HSIL,

IV grupa – odpowiada CIN3, czyli neoplazji śródnabłonkowej (duże ryzyko nowotworu),

V grupa – rak inwazyjny

Pamiętaj, że regularne badania cytologiczne wykrywają wczesne zmiany przedrakowe, zapobiegając rozwojowi nowotworu. W krajach skandynawskich od lat 60 wprowadzono program dotyczący badań profilaktycznych szyjki macicy, efektem czego zachorowalność na ten nowotwór zmalała do 80%.

Konizacja

Jeżeli w wyniku badań cytologicznych zostaną stwierdzone nieprawidłowości, zalecana będzie konizacja, czyli wycięcie fragmentu szyjki macicy. Zabieg jest wykonywany w całkowitym lub miejscowym znieczuleniu. Po tym zabiegu przez około 2 - 3 tygodnie występują plamienia i wodniste upławy. W miesiąc po zabiegu i kontroli u ginekologa można rozpocząć współżycie seksualne. Jeżeli badanie pod mikroskopem, czyli tzw. badanie histopatologiczne wycinka wykaże nieprawidłowości, koniecznie będzie dalsze leczenie. W przypadku raka szyjki macicy, który jest inwazyjny, czyli powodujący przerzuty należy usunąć macicę.

Usunięcie macicy

Tradycyjna metoda operacji polega na otwarciu jamy brzusznej i usunięciu macicy. Zabieg wykonuje się w narkozie albo w znieczuleniu zewnątrzoponowym. Po zabiegu wskazany jest kilkudniowy pobyt w szpitalu. Przez około miesiąc należy prowadzić oszczędny tryb życia, ograniczać wysiłek fizyczny, nie należy również dźwigać. U kobiet po menopauzie zabieg usunięcia macicy może być wykonywany również w przypadku wypadania i obniżania się narządów rodnych.