Rak jajnika to bardzo podstępna choroba, która atakuje kobiety w każdym wieku. Rozwija się długo, niejednokrotnie nie dając żadnych wyraźnych objawów. Często okazuje się, że jest już za późno na efektywne leczenie, dlatego tak ważna jest profilaktyka i regularne badania. Kobiety w okresie menopauzy również narażone są na tego typu schorzenia.

Jak zwiększyć swoje szanse na zdrowie po sześćdziesiątym roku życia?

Rak jajnika jest czwartym pod względem częstotliwości występowania nowotworem u kobiet żyjących w wysoko rozwiniętych krajach zachodnich. To również jedno z najczęściej pojawiających się schorzeń w okresie menopauzy oraz bezpośrednio po niej, obok raka piersi i raka błony śluzowej trzonu macicy. Objawy tej choroby łatwo przeoczyć, ponieważ często bywają mylone z klasycznymi dolegliwościami związanymi z menopauzą.

Czy to objawy menopauzy ?

Menopauzę oraz okres okołomenopauzalny charakteryzuje szereg różnorodnych objawów, które u każdej kobiety występują w bardzo indywidualny i zróżnicowany sposób. Mowa tutaj o dolegliwościach natury fizycznej, takich jak uderzenia gorąca, problemy ze snem, bóle głowy i zwiększone ciśnienie krwi, jak również symptomach psychicznych, do których zaliczyć można drażliwość, złe samopoczucie, a nawet depresję. Wiele kobiet w tym okresie zapomina o regularnych wizytach u ginekologa, co jest ogromnym błędem, który niejednokrotnie może nieść ze sobą tragiczne konsekwencje. Brak miesiączki nie zwalnia żadnej kobiety od profilaktycznych badań kontrolnych. Wręcz przeciwnie – z wiekiem zmienia się stężenie hormonów płciowych, a organizm staje się bardziej podatny na czynniki onkogenne. Skutkuje to zwiększonym ryzykiem występowania niektórych nowotworów złośliwych, takich jak rak jajników, piersi czy endometrium. Wczesna diagnostyka i szybkie podjęcie leczenia zwiększa szansę na odzyskanie zdrowia, dlatego każda kobieta niezależnie od wieku powinna regularnie odwiedzać gabinet ginekologa.

Jak rozpoznać raka jajnika ?

Nie bez powodu rak jajnika nazywany jest cichym zabójcą kobiet. Przez długi czas przebiega bezobjawowo, a dopiero w zaawansowanym stadium można zaobserwować charakterystyczne dolegliwości. Do najczęstszych objawów zalicza się powiększenie obwodu brzucha, ból jajnika, złe samopoczucie, wzdęcia i uczucie pełności, szeroko pojęte problemy gastryczne, w tym zaparcia, nagłe parcie na mocz oraz ból podbrzusza i miednicy. Nie są to objawy charakterystyczne dla raka jajnika i często towarzyszą również zdrowym kobietom. Należy pamiętać, że nasilenie tego typu dolegliwości może zwiastować, rozwijają się w organizmie chorobę i nigdy nie powinno się lekceważyć niepokojących sygnałów. Każdy z wymienionych objawów zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby.

Rak jajnika — jakie czynniki wpływają na rozwój nowotworu ?

Rak jajnika najczęściej atakuje kobiety po 50-ce i kobiety po 60-ce. Jest to choroba dziedziczna, a za jej występowanie odpowiadają mutacje w genach BRCA1 i BRCA2. W przypadku ich występowania zwiększa się również prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi. Do najistotniejszych czynników ryzyka zalicza się również brak ciąż i leczenie niepłodności. Dowiedziono, że każda kolejna ciąża zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby o 10-15 %, co jest związane z faktem, że ochronny okres braku owulacji może mieć związek ze zmniejszeniem się liczby torbieli inkluzyjnych. Z tego powodu uważa się, że przyjmowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej również obniża ryzyko zachorowania na raka jajnika. Protekcyjnie na nabłonek jajnika działa okres karmienia. W kwestii hormonalnej terapii zastępczej, stosowanej w okresie około i po menopauzalnym badania jednoznacznie nie sprecyzowały jej wpływu na poziom zachorowalności. Zaburzenia hormonalne, endometrioza, przebyta choroba nowotworowa, a także boga w tłuszcze dieta i  uboga w witaminę A, otyłość czy palenie papierosów w znaczącym stopniu zwiększają ryzyko wystąpienia raka jajnika.

Jak rozpoznać raka jajnika — objawy, badania, grupa ryzyka

Kompleksowa diagnostyka raka jajników obejmuje w pierwszej kolejności wywiad, czyli zebranie wiadomości o występujących dolegliwościach, przebytych chorobach i ewentualnych schorzeniach w rodzinie. Najczęściej kobiety zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu, który kieruje je do ginekologa, przeprowadzającego dokładne badania w tym kierunku. Chodzi tutaj o badanie fizykalne i ginekologiczne, a następnie USG jajników i narządów podbrzusza. U kobiet w okresie okołomenopauzalnym nawet niewielkie powiększenie jajnika uznawane jest za niepokojące i sugerujące stan nowotworowy, dlatego w takiej sytuacji niezbędne jest przeprowadzenie dalszej, bardziej szczegółowej diagnostyki. Badanie ginekologiczne pozwala określić wielkość zmiany, jej umiejscowienie, konsystencję oraz ruchomość. Badania obrazowe, czyli ultrasonografia podbrzusza i badanie sondą dopochwową pozwalają ujawnić obecność guza, zbadać jego średnicę, obecność płynu oraz wykryć ewentualne przerzuty do innych narządów wewnętrznych. USG jest szczególnie ważne w przypadku kobiet w wieku menopauzalnym, ponieważ ich obraz jajników w przeciwieństwie do kobiet przed menopauzą jest stosunkowo stały, a w związku z tym łatwiej go analizować i wykryć patologiczne odchylenia od normy. Kolejnym krokiem może być badanie radiologiczne, czyli tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, a także badanie laboratoryjne markerów nowotworowych.

Co to jest test ROMA ?

Jednym z najnowszych narzędzi oceny prawdopodobieństwa, że zmiana na jajniku ma charakter złośliwy jest procedura Risk of Ovarian Malignancy Algorithm (ROMA). Obejmuje ona trzy podstawowe parametry – statystyczne oszacowanie ryzyka zachorowania oraz dwa markery nowotworowe Ca 125 i HE4. Wynik danego algorytmu podawany jest w procentach, które określają ryzyko wystąpienia stanu nowotworowego w organizmie. W przypadku kobiet przed menopauzą wynik testu poniżej 7,4% oznacza niskie ryzyko wystąpienia choroby, natomiast powyżej tego poziomu sugeruje wysokie zagrożenie. U kobiety w okresie po menopauzalnym wynik powyżej 25,3% uznawany jest za wysoce ryzykowny.

Regularne badania kontrolne to obowiązek każdej świadomej kobiety, bez względu na wiek. Rak jajników to podstępny zabójca, z którym ciężko wygrać. Wczesne wykrycie zwiększa szanse na wyleczenie i powrót do zdrowia.